Урок листопада
Валентин Берестов
«А дальше, ребята, урок листопада.
Поэтому в класс возвращаться не надо.
Звонок прозвенит, одевайтесь скорей
И ждите меня возле школьных дверей!»
И парами, парами следом за нею,
За милой учительницей своею
Торжественно мы покидаем село.
А в лужи с лужаек листвы намело!
«Глядите! На ёлочках тёмных в подлеске
Кленовые звёзды горят, как подвески.
Нагнитесь за самым красивым листом
В прожилках малиновых на золотом.
Запомните все, как земля засыпает,
А ветер листвою её засыпает».
А в роще кленовой светлей и светлей.
Всё новые листья слетают с ветвей.
Играем и носимся под листопадом
С печальной, задумчивой женщиной рядом.
Көз икәнен белмиләр
Салкын таңны яфрак каплый,
Җирдә ята сары шәл.
Һавага сагышын чәчкән
Алтын көзнең зары жәл.
Шәлне күтәргәли җилләр,
Шукъ яңгырлар ашыга,
Кояш киткәнен көтә дә
Килеп чыга каршыга.
Маңгай терәп тәрәзәгә
Шаян көзне күзәтәм.
Аңымда буталып беткән
Хисләремне төзәтәм.
Казлар оча, китмәс кебек,
Тик борылмый кирегә.
Адашмыйча, юллар табып
Кайтыр микән бирегә?
Чынлап шаяра яңгырлар,
Вальс көенә бииләр.
…Тышта түгел, күңелемдәКөз икәнен белмиләр.
Венер Фәттах
*****
Менә тагын көзгә килеп кердек,
Күңелләргә сагыш үрелә.
Җәен янган учаклар да сүнә,
Әкрен генә сүнеп сүрелә.
Нигә көзен күңел моңлана да,
Җаннарыма нигә шом сала.
Нигә җәен дәртләнгән йөрәгем,
Көзен килеп һушымны ала.
Фирдат Валеев
*****
Тишек пима (Такмаклар)
Пима кидем, эх, пима.
Китеп бардым биергә.
Исәбем бар биегәндә
Кызлар сайлап йөрергә.
Күрмәгәнмен пиманы,
Тишек булган табаны.
Әй, син, малай, аягыңны
Өшетерсең, дияләр.
Тубыгың берүк туңмасын,
Дип үзләре көләләр.
Әйдә, әйдә, көлегез,
Өшемәгез үзегез.
Кызлар дисәң, яланаяк
Чабарга да әзермен.
Карда биергә дә була
Көтсә мине кадерлем.
Пиманы салып атам,
Мин кар өстенә басам.
Биегәндә карлар эри,
Тик кыза аяк кына.
Төртмәгез тишек пимага,
Тимәгез оятыма.
Пима түгел биетә,
Яшь йөрәкне җилкетә.
Баскан җирдә ут чыгара,
Диеп кызлар шакката.
Ә егетләр көнләшүдән
Эх, дип, телен шартлата.
Көнләшмәгез, биегез,
Туңып калмас миегез.
Пима кидем, пима кидем,
Кайтып барам биюдән.
Ә янымда иң чибәрләр
Унарлаган тезелгән.
Кызлар ярата яман,
Тишек булса да табан.
Пима тишек дип тормыйлар,
Кызлар сайлый үзләре.
Башкаларны күрмиләр дә,
Бары миндә күзләре.
Эх, пимасы, пимасы,Кышны бергә чыгасы!
Венер Фәттах
*****
Ап-ак карда яшел урман,
Нинди матур табигать.
Ылысларга бәсләэр кунган,
Искиткеч, бу әкият.
Чыршылар урман буенда,
Сафлык биреп утыра.
Ылыслар хушлы исләрен
Тирә-якка тарата.
Урманга кереп кешеләр
Чыршыларны кистеләр.
Ходай кушмаган эшләрне
Ник, алар эшләделәр.
Төпләре генә урманда,
Тезелешеп калдылар.
Ылыснын юеш яшләре,
Җиргә тамып бардылар.
Төрле, төрле утлар ягып
Чыршыны бизәделәр.
Энҗе яшләре коелды
Кешеләр күрмәделәр.
Үтеп китте шау-шу бәйрәм.
Чыршы ылысын койды.
Саф хава биргән чыршыбыз,
Кибеп чүплеккә керде.
Лилия Ф. Гиматдинова
*****
Казан — безнең газиз башкалабыз
Лена Шагыйрьҗан
Сиңа атап шигырь чыгарабыз,
Сиңа атап җырлар башкарабыз.
Син бит үзебезнең Үзәк-бәгырь,
Мәңге яшә, Казан — башкалабыз!
Заманында иңләп-буйлап Җирне,
Урман, суын, һаваларын гизеп,
Кая гына барып чыкмый идек,
Татарларның бөеклеген белеп…
Без татарлар бергә тарих кичеп,
Гыйбрәт алдык бик күп нәрсәләрдән.
Таркалмаслык ныклык кирәк икән,
Таран белән китереп бәрсәләр дә…
Без яуладык хокук — Туган җирдә
Яшәтергә Туган телебезне!
Борынгылык мөһерен сукканчы ук
Дөнья таныган иде инде безне…
Казан — татарларның хәләл бишеге,
Күпләр өчен рухи мәктәп тә ул.
Казан — безнең җырлы-сандугачлы
Моң бакчабыз, шигъри
Мәккә дә ул!..
Без Казан дип шигырь чыгарабыз,
Без Казан дип җырлар башкарабыз.
Лондон, Париж — бөек пайтәхетләр,
Әмма
Казан безнең — милли башкалабыз,
Мәдәни һәм төрки башкалабыз!
Несжатая полоса
Николай Некрасов
Поздняя осень. Грачи улетели,
Лес обнажился, поля опустели,
Только не сжата полоска одна…
Грустную думу наводит она.
Кажется, шепчут колосья друг другу:
«Скучно нам слушать осеннюю вьюгу,
Скучно склоняться до самой земли,
Тучные зерна купая в пыли!
Нас, что ни ночь, разоряют станицы1
Всякой пролетной прожорливой птицы,
Заяц нас топчет, и буря нас бьет…
Где же наш пахарь? чего еще ждет?
Или мы хуже других уродились?
Или недружно цвели-колосились?
Нет! мы не хуже других — и давно
В нас налилось и созрело зерно.
Не для того же пахал он и сеял
Чтобы нас ветер осенний развеял?..»
Ветер несет им печальный ответ:
— Вашему пахарю моченьки нет.
Знал, для чего и пахал он и сеял,
Да не по силам работу затеял.
Плохо бедняге — не ест и не пьет,
Червь ему сердце больное сосет,
Руки, что вывели борозды эти,
Высохли в щепку, повисли, как плети.
Очи потускли, и голос пропал,
Что заунывную песню певал,
Как на соху, налегая рукою,
Пахарь задумчиво шел полосою.
***
Стихи про другие времена года:
- Стихи про весну
- Стихи про лето
- Стихи про зиму
- Стихи про 12 месяцев
***
Татарстан икмәге
Роберт Миңнуллин
Басулар алтын игенле,
Басулар искитмәле!
Ил табынын бизи бү ен
Татарстан икмәге.
Ил табынын бизи бүген,
Бизи бүген ил табынын
Татарстан икмәге.
Тик игенче игеннәрен
Җиңел генә икмәде.
Шуңа күрә кадерле ул
Татарстан икмәге.
Шуңа күрә кадерле ул,
Кадерле ул шуңа күрә
Татарстан икмәге.
Икмәк өчен көрәш бара,
Көрәш әле бетмәде.
Туган илгә куәт өсти
Татарстан икмәге.
Туган илгә куәт өсти,
Куәт өсти туган илгә
Татарстан икмәге.
Игенченең бер көне дә
Бер дә юкка үтмәде.
Ул бит безнең иң көчле җыр —
Татарстан икмәге.
Ул бит безнең иң көчле җыр,
Иң көчле җыр бит ул безнең
Татарстан икмәге!
Дәү әнием хатирәсе
Ерак еллар яңарып
Уза хәтер түреннән.
Кайткан гүя терелеп
Дәү әнием гүреннән.
…Назландым күпме тапкыр
Эңгер төшкәч, кич булып,
Тулган ай яктысында
Мин, алдыңа утырып.
Тоям әле хәзер дә
Кулларыңның җылысын.
Сөйлисең күк син hаман
Айлы кичләр тылсымын.
Авыл тын. Кешнәп куя
Болында атлар гына.
Өй алдында җай гына
Гәп кора картлар гына.
Парлылар җитәкләшеп
Килә чишмә янына.
Чишмәдә йөзеп йөри
Ак чабактай ай гына.
…Дәү әнием карый күк
Ерак еллар түреннән.
Күптән иңгән кабере,
Үлән баскан, күмелгән.
Нинди гаҗәп: барсы да
Кабатлана яңадан.
Айлы кичләр тылсымын
Улыма мин аңлатам.
Улым тыңлый хикәят,
Эңгер төшкәч кич булып,
Тулган ай яктысында
Тез өстемә утырып.
Евгений КувайцевГосман Садә тәрҗемәсе
*****
Телем икмәккә ягылган
Ак май өстендә шикәр…
Хәзерге балага бирсәң
Ычкынган дип исе китәр…
Балачакта тәмләп тотып
Йөгердек урам буйлап.
Туфракка әйләнеп төшсә дә
Күтәреп алдык зурлап.
Вакытында Илебезгә
Без бик булдык рәхмәтле.
Күрсәтмәгәнгә тормышта
Ачлык дигән зәхмәтне.
Элек без бит яшәгәндә
Барыбыз тигез идек.
Хәзер генә катлы сыйныф
Көн күрә бездән көлеп…
Җәннәт җимеш ашасак та –
Җаннарда юк тигезлек.
Кимегәннән – кими бара
Миһербанлык, изгелек…
Шат балачак калды ерак,
Тук картлык инде якын.
Тыныч кына сугышларсыз
Яшәргә язсын, халкым!
Роберт Шаймарданов
*****
Әниемнең бәлешләре
Төшләремә кергәли…
Сагынуым шул чакларны,
Бәгерләрне телгәли.
Әнкәм пешергән бәлешнең,Хәтерлим тәмле исен
Бар гайлә бәлеш ашарга,
Җыела идек кичен.
Ул вакытлар үткәндә шул,
Кире кайтмас ул чаклар.
Иң тәмлесе әни бәлеше,
Ашалган балачаклар!
Халил Гильманов
Татар иле
Рифат Сәлах
Син — шатлык та безнең,
Син — әрнү дә,
Сиңа булды бүген бер гасыр.
Татарларның бәхете дә булдың,
Сагышы да булдың, и ТАССР.
Күпме татар синнән читтә калды,
Чит итмәдең ләкин берсен дә.
Колач җитмәс иркен Татар иле,
Бу гүзәллек балкый бер синдә!
Башка җирдә телләр
Киселгәндә,
Ана теле сиңа сыенды.
Кочагыңа алып бар татарны
Өләшерсең әле җылыңны.
Ничә буын синдә туып-үскән…
Чал тарихка йөз ел аз әле.
Үткәннәрең белән киләчәкне
Нурга күмеп кенә яз әле.
Син үсәрсең, син ныгырсың әле,
Гасырларның ватып чикләрен.
Алтын Урда, Казан, Болгар илем —
Алары да синең үткәнең!
Син — дөньяның иң мәһабәт җире,
Син — алышта батыр арыслан!
Алда бөек меңьеллыклар көтсен,
Мәңге яшә, гүзәл Татарстан!
Великолепный осенний декор в интерьере 100+ фото
Свет как элемент декора
Чтобы осенняя идиллия была полной, поколдуй над интерьером. Сделай свет приглушенным (идеально справятся торшеры, бра, светильники). Достань из закромов текстиль: плед, наволочки, скатерти в золотых, оранжевых и красных тонах. Разложи везде шишки, маленькие тыквы, рябину – все просто!
Осенние свечи с запахом пряностей
На мерцающее, горящее пламя можно смотреть бесконечно. А в октябре, когда приходит похолодание, это делать особенно приятно. Купи побольше свечей: цветных, ароматических. Укрась ими стол, комод, подоконники.
Цветы и букеты для осеннего декора
Оранжевый, желтый, бордовый – осенние букеты – это феерия красок. Нет цветов – собирай и ставь в вазу листья – получится красиво!
- Подсвечник из кленовых листьев
- Простой в исполнении и при этом очень стильный – идея для домашнего декора!
- ТЕБЕ ПОНАДОБИТСЯ:
- маленький стакан
- кленовые листья
- тонкая атласная лента (тесьма)
КАК СДЕЛАТЬ?
- Засуши в книге небольшие листья (потребуется пару дней),
- оберни их вокруг стаканчика,
- закрепи при помощи тонкой ленты или тесьмы.
Осенний декор с ребенком
- БУСЫ При помощи толстой игры (шила) сделайте отверстия в желудях и маленьких каштанах, а после нанизывайте их на плотную нить. С одной стороны изделие можно украсить бантиком.
- ПОДСВЕЧНИК Вырежьте круг из плотного картона и приклейте на него «жидкими гвоздями» шишки, оставив в центре место под свечу.
- ФИГУРКИ Ежики, птицы, лесные чудища… – просто раздолье для творчества. Садитесь с малышом и фантазируйте!
Что взять у природы для осеннего декора?
- КОЛОСЬЯ ЗЛАКОВ (ржи,пшеницы, овса, ячменя) лучше всего запасать в период молочно-восковой спелости. Сухая соломка хрупкая и ломкая, но при распаривании в горячей воде она становится мягкой, пластичной, приобретает способность к трансформации. Стебли разрезают на отрезки между коленцами, сортируют по длине, толщине, цвету и хранят в пучках. Перед работой сухую солому замачивают или запаривают, чтобы вернуть пластичные свойства. Красивые темно-золотистые и коричневые оттенки соломки можно получить при проглаживании нагретым утюгом.
- ЛИСТЬЯ Соберем осенью, когда они приобретут красивый цвет, и высушим в старых журналах или прогладим утюгом через газету (салфетку).
- ЯГОДЫ шиповника, рябины, бузины летом и осенью станем использовать в работе свежими, поэтому и запасать нужно немного. Часть высушим для изображения мелких деталей (глаз) или украшения изделий (узоров).
- ЛЕСНЫЕ И ГРЕЦКИЕ ОРЕХИ, ЖЕЛУДИ И КАШТАНЫ запасем только зрелые. На твердой скорлупе сразу же проколите отверстия (потом сделать это будет труднее). Желуди, каштаны заранее разделите на части, проделайте отверстия. Если плоды высохли, замочите их в холодной воде на сутки, а затем еще сутки храните в прохладном месте.
- КОРА (сосновая, березовая) и ветки. Березовая кора при высыхании скручивается в трубочку. Это уже готовая форма (пустотелый цилиндр — основа для туловища животных) или сильный выразительный акцент (морская волна). Если для работы нужна ровная кора, ее распаривают в горячей воде, затем раскладывают на ровной поверхности.
- ХВОЮ разных деревьев соберем зеленую, заодно прихватим лежащие на земле веточки. Понадобятся и чешуйки шишек, и чашечки желудей.
- ШИШКИ лучше собирать нераскрывшимися. В теплом помещении они быстро раскрываются, поэтому желательно покрыть крепкие шишки клеем БФ и поставить сушить вертикально. Некоторую часть шишек можно заранее раскрыть: оставить на несколько дней в теплом помещении. Знайте, что раскрывшиеся шишки снова закроются, если подержать их в воде.
- КАМУШКИ, раковины, палочки, перья, пух тщательно промоем, высушим и при желании окрасим.
Осенний декор интерьера — фото
Унылая пора! очей очарованье!
Приятна мне твоя прощальная краса —
Люблю я пышное природы увяданье,
В багрец и в золото одетые леса,
В их сенях ветра шум и свежее дыханье…
А.С. Пушкин.
Без — татарлар
Рамил Чурагулов
Безнең татар — җырлы-моңлы халык,
Җыр-моң сеңгән безнең каннарга.
Җәлилләрең дарга барганда да,
Онытмаган соңгы дога итеп
Иң-иң моңлы җырын җырларга.
Без, татарлар — җырлы-моңлы халык,
Эшчән халык, диндар-иманлы.
Без Тукайлы халык, без Сәйдәшле,
Фәридәле халык, Илһамлы.
Без Дәрдмәндле халык, Кол Галиле,
Без Хәйдәрле халык, Зөһрәле.
Батыршалы халык, Канзафарлы,
Минтимерле халык, Җәлилле!
Кайда юк соң безнең татар моңы,
Татарлар юк-кайсы тарафта?!
Татар яши ерак Америка,
Австралия, Алман, Фин илендә,
Япония, ерак Кытайда…
Без бит — татар, моңлы карурманлы,
Әллүкиле, бөек халык без.
Зур табында, дәртле сабантуйда,
Көрәшләрдә, сугыш-алышларда
Без бит җыр-моң белән көчлебез!
Алтын Урда, Болгар илләренең
Ташларында җырлар язылган.
Манарадан яңгырый моңлы азан,
Җырлап-гөрләп яши нурлы Казан,
Моңнар бишеге — Татарстан!
Кар ява
Буранланып яңа еллар керә.
Ак аргамак – давыл яллары –
аргы очтан оча бирге очка
сыкы чәчле кышка юл ярып.
Иске елдан чыгам изге юлга –
җир карасын каплап кар ява.
Кар өстендә акка кара булып,
карганалар ала каргалар.
Каргышлары оча аргы очка.
Безнең очта бәйрәм-нарасый!
Аргамакның ялкын ялын кочып,
барасы да әле барасы! –
Зәмhәриләр белән сызгырышып,
Зөлхиҗәләр белән биешеп!
Көтә мине кары кагылмаган
көмеш кыңгыраулы бер ишек.
Кагылырмын – кар-бизәкләр сибәр
кыңгырауның көмеш чыңнары.
Тормыш бит ул шулай – үрелеп бара
серле хыял, кырыс чынбарлык.
Берәүләргә – салкын кар бөртеге,
берәүләргә – йолдыз, энҗеләр!
Карны кар дип белгән син акыллы,
ак чәчәкләр күрәм мин юләр.
Уең нинди, шундый төскә буя –
өр-яңадан дөнья агара!
Җир карасын, кыр ярасын каплап,
өметләрне аклап кар ява.
Саҗидә Сөләйманова
*****
