Сцэнарый ранішніка
(На сцэне дзяўчынка і хлопчык у нацыянальных касцюмах.)
Хлопчык.
Мяжуе з Польшчай, Украінай,
Расіяй, Латвіяй, Літвой
Твой родны край, твая Айчына,
Жыццё тваё і гонар твой.
I ты яе запомні імя,
Як неба, сонца і зару.
Твая зямля, твая Радзіма
Названа светла — Беларусь.(Ю. Свірка.)
Дзяўчынка.
Я — дзяўчынка-беларуска
3 васільковымі вачыма.
Хоць малая, але знаю:
Беларусь — мая Радзіма.
Васількі ў світальным жыце.
Вербы ніцыя над Сожам.
Беларусь: Бярэсце, Свіцязь,
Налібокі і Каложа.(П. Панчанка.)
Вядучы. Мы нездарма назвалі ранішнік «Беларусь мая сінявокая». На нашай зямлі багата рэк, азёр, а ў жыце ўлетку цвітуць блакітныя васількі. Беларусь — наша Радзіма. А — з чаго пачынаецца Радзіма? 3 песні маці,-з роднага слова. Паслухаем вершы пра Беларусь.
Хлопчык.
Ёсць на свеце нямала прыгожых узлессяў,
Ёсць на свеце нямала чароўных дарог,
Толькі самыя лепшыя словы і песні
Для цябе я навекі збярог.
Як гаючы бальзам, п’ю твой вецер ласкавы
I шапчу табе словы адданай любві.
I не трэба ў жыцці мне пашаны і славы,
Толькі сынам сваім назаві.(Г. Бураўкін.)
Дзяўчынка.
Ад ветру гнуцца вербалозы,
Бяжыць дарога напрасткі.
Мой край — бялюткія бярозы
Абапал сіняе ракі.
Высока ў небе вырай кружыць:
Ляціць за сіні небакрай.
Не забывай ніколі, дружа,
Сваю зямлю, свой родны край.
Мой край —лугі і пералескі,
Крыніцы звон і шум лясны,
Мой край — блакітныя пралескі
На сцежках ранняе вясны.(Вера Вярба.)
Вядучы. Мы, беларусы, ганарымся сваімі славутымі продкамі: Ефрасінняй Полацкай, Кірылам Тураўскім, Францыскам Скарынай. Нашы выдатныя пісьменнікі Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, Элаіза Пашкевіч, Канстанцыя Буйло марылі аб незалежнай Беларусі з уласнай мовай і культурай і сваёй творчасцю, сваімі справамі набліжалі гэты час. Яны любілі наш край і гэтую любоў адлюстроўвалі ў вершах.
Дзяўчынка.
Люблю наш край, старонку гэту,
Дзе я радзілася, расла,
Дзе першы раз пазнала шчасце,
Слязу нядолі праліла.
Люблю народ наш беларускі,
Іх хаты ў зелені садоў,
Залочаныя збожжам нівы,
Шум нашых гаяў і лясоў…
I песню родную люблю я,
Што дзеўкі ў полі запяюць,
А тоны голасна над нівай
Пераліваюцца, плывуць.
Усё ў краю тым сэрцу міла,
Бо я люблю край родны мой,
Дзе з шчасцем першым я спазналась
I з гора першаю слязой.(К. Буйло.)
Вядучы.
Багатая беларуская мова прыказкамі, прымаўкамі. Памерлі ўжо людзі, якія сказалі мудрыя словы, а прыказкі працягваюць жыць.Дзяўчынка і хлопчык (па чарзе).
Дарагая тая хатка, дзе радзіла мяне матка.
Родная зямелька, як зморанаму пасцелька.
На Радзіме і паміраць лягчэй.
У родным лесе і куст родны.
У сваім краі, як у раі.
Вядучы. А зараз правядзём гульню-конкурс «Хто хутчэй?». Будзем чытаць скорагаворкі.
- Ехаў Пракоп з Пракопіхаю і малым Пракапяняткам.
- На рэчцы Лука спаймаў рака ў рукаў.
Вядучы. Сёння мы падрыхтавалі і хвілінку-весялінку.
(Дзеці па чарзе расказваюць кароткія смешныя гісторыі.)
Маленькі хлопчык прынёс дадому чарапаху.
— Навошта яна табе? — пытаецца маці.
— Хачу праверыць, ці праўда, што яна жыве 200 гадоў.
* * *
— Марынка, ты вельмі непаслухмяная дзяўчынка. Адны непрыемнасці праз цябе. Я ўся пасівела.
— Мамачка, калісьці і ты,- напэўна, не слухалася. Паглядзі, колькі сівых валасоў у бабулі.
* * *
— Дзядуля, а ты быў маленькі?
— А як жа, унучак. I ў першы клас хадзіў, як і ты.
—
Відаць, смешны быў ты ў школе са сваёю барадою?
* * *
— Ты не бойся, — супакойвае маці сына перад кабінетам зубнога ўрача.
— Нічога тут табе не зробяць.
—
Тады чаго мы сюды прыйшлі?
Вядучы. Ці любіце вы загадкі? А як вы думаеце, для чаго загадваюць загадкі? Правільна, яны вучаць думаць, развіваюць кемлівасць, фантазію.
Дык давайце падумаем разам.
- Жывы — чорны, памрэ — чырвоны. (Рак.)
- Зубастыя, а не кусаюцца. (Граблі.)
- Высока стаіць, навокал глядзіць, у белай кашулі і люльку курыць. (Комін.)
- Каля носа ўецца, а ў рукі не даецца. (Дым.)
А цяпер вы самі загадайце загадкі, і мы ўсе будзем іх адгадваць.
(Дзеці прапануюць загадкі.)
Вядучы. Паслухайце адну гісторыю.
Ці то полем, ці то лесам ішлі тры падарожнікі. Ішлі яны тры дні і тры ночы ды яшчэ паўдня. Прытаміліся. Прыселі. Раптам чуюць — спявае нехта. Прыслухаўся першы:
— Відаць, жаўранак. Нё, — кажа другі, — гэта лес шуміць. А трэці прыпаў вухам да зямлі і прашаптаў:- Ды гэта ж зямля наша спявае.
Вось якая яна, наша зямля беларуская. Таму ў нас і песні, і танцы такія прыгожыя.
(Дзеці выконваюць падрыхтаваны па выбару настаўніка танец і ўсе разам спяваюць беларускую народную песню.)
Гэта крык, што жыве Беларусь
Ці завылі ваўкі, ці заенчыў віхор,
Ці запеў салавей, ці загагала гусь,—
Я тут бачу свой край, поле, рэчку і бор,
Сваю матку-зямлю — Беларусь.
Хоць гарыста яна, камяніста яна,
Вераб’ю па калена, што сею, расце,
Дый люблю ж я яе, шкода хаткі, гумна:
О, такіх няма, мусіць, нідзе!
З саламянай страхой мая хатка, гумно;
Непачэсна, што праўда, віднеюць яны,
Дый на іх жа сваёй клаў рукой бервяно
І зямлю раўнаваў пад звяны!
З саламянай страхой мая хатка, тачок!
Многа чутак наводзяць і дум на душу;
Я ў сне бачу іх, помню кожны разок
І у сэрцы, як веру, нашу.
Хатка сведкай была, як пазнаў божы свет;
З хаткі бегаў да школы вучыцца чытаць;
Пры лучыне не раз гаварыў казкі дзед;
У двор з хаткі хадзіў зарабляць.
У тачок збожжа, сена я клаў кожны год;
У ім першы раз Зосі сказаў, што люблю…
У ім з дзеткамі после збіраў умалот,
І цяпер пры ім лазню таплю.
А хоць гора зазнаў, знікла доля навек,
Зося парыць зямлю, у свет дзеці пайшлі,—
Тут жа неяк прывык да ўсяго чалавек,
Прырос неяк, як корч да зямлі!..
Тут усякая рэч як гавора з табой:
І крывая бярозка, і столетні дуб,
Снег халоднай зімой, траўка летняй парой,
І асвер, і абцінены зруб…
А бурлівы ручай і зялёненькі сад! —
Хоць, брат, сэрца аддай і душу хоць аддай!..
Сам садочак садзіў гадкоў дваццаць назад,
А цяпер жа вялікі, як гай!
З садам гэтым я зжыўся, як з хаткай сваей;
Знаю, колькі з яго маю яблык і сліў;
Ночак шмат скаратаў у ім з Зосяй даўней,
Шмат чаго у ім я перасніў!
Ой, бывала, як сонейка блісне вясной,
То ж то рай, далібог! — захліпаецца дух,—
Як на ўсе на лады, на садок увесь той
Засвяргоча рой птушак-пяюх!
Тут кукуе зязюля, ці шмат пражыву;
Там чырыкае шпак, там пяе салавей;
Тут крычаць вераб’і і клююць крапіву;
А на ўсё сонца грэе цяплей і цяплей!..
Цяпер глянь, браце, вокам на поле, на луг,
На сівец-сенажаць, на вузкія шнуры,
Дзе свістала каса, барабаніў дзе плуг,
Дзе з зары працаваў да зары:
Тут даўгі-даўгі шнур зелянее з аўсом;
Бліжэй гоні адны, на іх — бульба у шар;
А там далей даўгі шнур віднее з жытцом;
А там голы, як бубен, папар.
Пасяродку аўса галавісты лянок
Зелянее, інакш адбівае сабой;
Там вусаты ячмень, а там далей набок
Ад ячменю — дзірванчык з лазой.
Ды і што гаварыць! — дзе я толькі гляджу,
Бачу родненькі край, сваю матку-зямлю;
Тут і людзі… ат… што!.. аб іх после скажу…
Долі іх надта ж я не люблю!..
А вот як не любіць гэта поле, і бор,
І зялёны садок, і крыклівую гусь!..
А што часам тут страшна заенча віхор,—
Гэта енк, гэта крык, што жыве Беларусь!
http://knihi.com
